De kracht van (christelijke) muziek

“Kun je niet wat muziek aanzetten? Waar houd je van?” Ik weet nog heel goed dat mijn huisarts die vraag stelde. Het was bijna drie jaar geleden, toen ik hem tijdens een weekendconsult aan de telefoon had en het heel slecht met me ging. “En dan? Dan ga ik nóg erger janken.” Dat was precies wat hij wilde horen, want hij dacht dat tranen even nodig waren. Muziek doet iets met je, zeggen ze. Of het waar is, weet ik niet, maar het doet in ieder geval iets met mij.

Niet muzikaal en toch…

Mijn muziekdocent van de middelbare school zal zich mij ongetwijfeld nog herinneren. Ik was dat meisje dat in de muziekles op een klokkenspel zat te rammen en dat thuis de noten uit haar hoofd leerde. Ja, echt, ik zong en leerde het deuntje op die manier en ik ken het nog steeds van voor tot achter: d-g-d-g, enz…
Als ik thuis probeerde mee te tikken op de maat van muziek, vroeg mijn moeder vaak wat ik aan het doen was, want het leek nergens op.

Dat ik niet muzikaal ben, kunnen we dus rustig concluderen. Toch houd ik van muziek. Als kind zat ik op een kinderkoor en ik betrap mezelf er al járen op dat ik vaak loop te zingen. Dat kan van alles zijn. Van een Psalm tot het liedje dat ik het laatst heb gehoord in een reclame op YouTube.

Je moet mij geen muziekstuk geven en me dan vragen het te zingen. Ik kan het niet. Ook niet als je me de noten er netjes bij geeft. Ik kan die noten wel lezen en ik kan het deuntje zelfs spelen op een piano, maar ik heb geen idee hoe het werkt met het ritme. Zing je het even tien keer voor, kan ik het de volgende dag (uit mijn hoofd, zowel qua tekst als melodie) zingen vanaf het moment dat ik wakker word.

Dus nee, niet muzikaal, maar ik kan wél zingen als je het mij eerst even laat horen. Hoera voor YouTube: tegenwoordig heb ik geen muziekleraar meer nodig om bepaalde melodieën eindeloos voor me voor te spelen.

Muziek is emotie

Voor mij heeft muziek heel veel te maken met emotie. Toen mijn huisarts me vroeg of ik niet wat muziek kon gaan luisteren, sprak ik hem omdat ik dacht dat ik niet meer verder wilde leven. In dat gesprek was ik nogal overstuur en uiteindelijk hielp praten wel, maar ik moest de nacht en de rest van de week ook weer door. Mijn huisarts wilde dus dat ik muziek zou luisteren. Ik sputterde tegen, omdat dat nóg meer tranen zou brengen.

Hij wilde die tranen, want die zouden ‘helen’. Uiteindelijk zette ik me over mijn weerstand heen en ik pakte mijn gitaar. (Ja, ik kan dus een klas en mezelf begeleiden op een gitaar, ondanks mijn gebrek aan muzikaliteit.) Ik pakte er een muziekboek bij en begon te spelen en te zingen bij het thema ‘toekomst’. En ja, daar kwamen de tranen. Toen ik zong over de toekomst en hoe die in Gods hand is. Die tranen waren anders. Die waren nog steeds radeloos, maar ergens ook hoopvol. Ik zong nog wat Psalmen en het moment bleef me altijd bij.

Vanaf dat moment pakte ik op moeilijke momenten vaker mijn gitaar en zong ik. Vaak had het hetzelfde effect: er kwamen tranen en tegelijk kwam er troost. Dat kan me ook ‘overkomen’ tijdens een kerkdienst. Ik kan heel erg ontroerd raken door het samen zingen (o, wat verlang ik naar weer samen mogen zingen na de coronamaatregelen!) en door de woorden die we zingen. Wat me dan het meest raakt? Als ik heldere kinderstemmen boven de rest van de gemeente uit hoor.

Als lezen in de Bijbel niet lukt

Nog steeds ‘grijp’ ik regelmatig naar muziek. Ik herinner me dat ik aan het begin van het jaar heel erg overprikkeld was. Ik probeerde op zondag naar de kerkdienst te kijken en te luisteren, maar het lukte me niet. Voor mijn gevoel maakte de dominee alleen maar herrie en ik kon het niet aan. Het waren te veel prikkels. Ik zette de kerkdienst uit en zocht op YouTube Psalmen op. Er staan honderden opnames op van avonden waarop in volle kerken Psalmen worden gezongen. Ik zette dat aan, pakte er een kleurplaat bij en kwam tot rust. En op die manier sprak God tóch tot me, die zondagavond. Bidden of in de Bijbel lezen lukte me niet, maar de liederen die ik die avond luisterde, vormden mijn gebed.

Muziek werkt ook op een andere manier. Vaak lukt het me niet om te ontspannen. Dan kan ik soms letterlijk niet meer stilzitten en blijf ik maar wiebelen. Of ik trek de kasten open en eet een overdosis beschuit. Op zo’n moment ga ik achter mijn keyboard zitten. Ik kan alleen melodieën spelen en geen akkoorden. En toch vind ik het zó fijn.

Mijn gitaar durf ik thuis niet goed te gebruiken, omdat ik bang ben dat de buren daar last van hebben. Maar bij mijn keyboard zit een koptelefoon. Ik kocht dat keyboard eind vorig jaar omdat ik zo verlangde naar muziek maken op moeilijke momenten, maar dat dus niet durfde. Ik wil niet eens beter leren spelen, maar wil het houden zoals het is: het is mijn manier om te ontspannen én om bij emoties te komen én om te ‘bidden’. Dát is voor mij de kracht van muziek. Het brengt me veel meer dan een melodie. Het brengt me, op allerlei vlakken, rust.