Luisteren is een vak apart

Luisteren is wat mij betreft een vak apart. Je kunt luisteren naar muziek, naar elkaar, naar stilte, naar de natuur, noem maar op. Niemand zal als beroep ‘luisteraar’ opgeven, maar er zijn toch een aantal mensen bij wie luisteren een groot deel van hun werk is. Een heel moeilijk onderdeel vermoed ik, want zelf ben ik niet altijd een goede luisteraar. Deze blog gaat over de kunst van het luisteren. Iemand die echt naar me luistert is voor mij heel belangrijk en zo ontdekte ik dat luisteren een vak apart is.

Luisteren kun je leren

Luisteren is uiteraard iets waar we als kind al mee te maken krijgen. Ik hoor het zo vaak om me heen: “Wel goed luisteren naar juf/buurvrouw/… hè?” En zo leren we dus luisteren. Een belangrijke les, maar dat is niet het luisteren waar het in deze blog over gaat.

Ik houd het heel dicht bij mezelf. Ik kan prima luisteren naar wat iemand tegen me zegt, maar als het gaat om luisteren in de diepere zin van het woord, gaat het al vrij snel mis. Ik herinner me dat collega’s me soms hun verhaal kwamen vertellen. Ik luisterde, maar terwijl ik dat deed, was ik in mijn hoofd al aan het zoeken naar ‘oplossingen’. Ik leerde ook van één van die collega’s dat een oplossing soms helemaal niet hoeft. Soms wil een ander alleen even het verhaal kwijt.

Logisch, want dat herken ik. Dat heb ik zelf ook heel vaak, dat ik alleen even mijn verhaal kwijt wil. Maar blijkbaar is het dan toch heel ingewikkeld om dat aan een ander ook te bieden: gewoon een luisterend oor, zonder allerlei vragen of oplossingen.

“Ik luister.”

Mijn huisarts heeft het wel tig keer tegen me gezegd tijdens de vele consulten dat we elkaar spraken: “Ik luister.” Soms vond ik dat stom, maar inmiddels zie ik in dat het een briljante zin was. Ik hoefde namelijk vaak alleen maar even te spuien. Dat hielp al heel veel om het blok beton dat op mijn hart en in mijn maag lag een beetje te doen slinken.

Toen ik een poosje geleden een beetje doordraaide over mijn aankomende darmonderzoek had ik telefonisch contact met de huisarts. “Ik ben een beetje aan het doordraaien, geloof ik.” Dat vond ik uiteraard niet leuk en ik vond het nóg stommer dat ik daarvoor belde, maar het kon even niet anders. “Erover praten helpt. Wat is er?” En hop, daar ging ik. Ik gooide al mijn gedachten door de telefoonlijn. Mijn huisarts luisterde in eerste instantie alleen maar en herinnerde me er ook nog even aan dat het niet erg was. “Jij vindt het wel stom en dat weet ik, maar dat hoeft niet.” Dat is trouwens ook zo’n bijzonder dingetje aan luisteren: een goede luisteraar hoort ook de dingen die niet gezegd worden, gewoon ‘even’ tussen de regels door.
Ik denk dat we een kwartier verder waren toen ik met een veel minder chaotisch hoofd ophing. Dat kwam vooral omdat er naar me was geluisterd. Oké, er was voor bepaalde dingen ook een oplossing aangedragen, maar dat ik mijn verhaal aan een professional kwijt kon, was het belangrijkst.

“Wat kan ik voor je doen?”

Een poosje later. Nieuwe onzekerheden over hetzelfde darmonderzoek en opnieuw chaos in mijn hoofd. De huisarts was er niet, dus kwam ik bij een andere huisarts. “Wat kan ik voor je doen?” was de startvraag. Dat is zo’n vraag waar ik niks mee kan, maar deze keer schoot spontaan het antwoord mijn mond uit, alsof het op het puntje van mijn tong lag: “Naar me luisteren.”

Ik herinnerde me namelijk dat telefoongesprek met mijn vaste huisarts, waarin naar me geluisterd was. Dat was precies wat ik nodig had: iemand die naar me luisterde. Het gesprek verliep, ondanks mijn duidelijke verzoek, helaas niet prettig, maar ik was wel trots op het feit dat ik mijn hulpvraag zo had kunnen verwoorden.

Later had ik het er met mijn psycholoog over dat ik het fijn vind als mensen gewoon luisteren. Ik heb het namelijk nodig om te ‘ratelen’ om mijn brein een beetje te ordenen. Mijn psycholoog weet dat, dus toen ik na zijn vakantie een enorme, vier weken opgespaarde, woordenwaterval over hem heen liet gaan, luisterde hij. Eenmaal thuis bedacht ik drie dingen:
1. Luisteren is echt een vak apart.
2. Wat ben ik blij dat er mensen zijn die snappen hoe het voor mij werkt en die écht kunnen luisteren.
3. Mensen die de kunst van het luisteren verstaan, mogen zichzelf van mij professioneel luisteraar noemen.