Bij een kennismakingsgesprekje is een ‘makkelijke’ vraag om het ijs te breken een vraag naar het werk van iemand. Ik denk dat ik dat zelf ook doe. De laatste keer dat ik die vraag kreeg van een min of meer wildvreemde was tijdens een kennismaking met een nieuwe buurvrouw. Ik vond de vraag logisch. “Wat doe je voor werk?” Toch is dat voor mij even slikken. Ik werk niet. Moet ik dat dan verder uitleggen? En wat zeg ik dan? Hoe reageert mijn omgeving?
Het verschil tussen vreemden en bekenden
Wat mij betreft maakt het verschil wie vraagt naar werk. Als dat een vreemde is, zeg ik meestal alleen dat ik niet werk omdat ik burn-out ben. Sommige mensen vragen dan door, maar de meeste mensen nemen genoegen met die uitleg.
In mijn naaste omgeving weten mensen dat ik niet werk. Als ik dus familie spreek die ik al langere tijd niet heb gezien, hoef ik niet uit te leggen dat ik niet meer werk. Wel kan dan soms de vraag komen of ik alweer aan het zoeken ben naar een nieuwe baan of dat ik al een idee heb wanneer ik weer aan het werk kan. Dat vind ik moeilijke vragen, maar ik probeer ze wel eerlijk te beantwoorden tegenover bekenden. Bij vreemden blijf ik vaag. Dan roep ik iets over hersteltijd en dat ik het allemaal nog niet precies weet. Want nogmaals: ik vind dat het verschil maakt wie de vraag stelt.
Onbegrip over niet werken
In mijn omgeving is er vooral begrip voor het feit dat ik niet werk op dit moment. Dat dat niet werken inmiddels al bijna drieënhalf jaar duurt, heeft ook nog nooit tot nare opmerkingen geleid. Ik weet dat er ook mensen zijn die het niet begrijpen en die het raar vinden, maar dat zijn mensen die ik inmiddels al wel uit mijn leven verbannen heb. Snap je het niet? Dat kan. Dan leg ik het uit. Wil je het niet snappen? Dan ga ik er ook geen energie meer in stoppen om het je wel te laten snappen.
Uiteraard ken ik verschillende ideeën van mensen die het niet snappen. Ik noem er zomaar een paar:
- Maar thuis word je toch helemaal gek?
- Zou werk niet een fijne afleiding zijn?
- Kun je niet proberen om gewoon een heel klein beetje te doen? Langzaam opbouwen?
- Werken is goed voor je. Dan gaat het vanzelf weer beter met je.
Ik ken die ideeën. Ik geef eerlijk toe dat ik ze zelf vroeger ook soms had. Maar zo werkt het dus niet. Mezelf afleiden heb ik jaren gedaan. Dat werkt zeker. Totdat je er helemaal aan onderdoor gaat, want ergens broeit er dan van alles en dat gaat op allerlei manieren om aandacht schreeuwen.
Bij mij kwam het onbegrip niet van mijn familie- en vriendenkring (oké, zij stelden soms wel vragen, maar dan kon ik die beantwoorden en snapten ze het), maar vooral van mensen op mijn werk. Met mensen op mijn werk die het niet snapten (lees: wilden snappen), heb ik al het contact verbroken.
Zo kunnen mensen ‘niet werken’ snappen
Natuurlijk begrijp ik dat een burn-out (of een andere niet-lichamelijke reden om niet te kunnen werken) onzichtbaar is. Ik snap ook heel goed dat het soms moeilijk te begrijpen is. Ik begrijp zelfs dat sommige mensen je in zo’n geval aan willen zetten tot werken.
Mijn psycholoog leerde me een vergelijking die ik in aangepaste vorm hier graag voor gebruik.
Zeg maar eens tegen iemand die een gebroken been heeft en in het gips zit dat hij moet gaan trainen voor de marathon.
Voel je hem? Je zou raar staan kijken hè? Waarom zou je tegen iemand met een gebroken been zeggen dat die vast moet gaan trainen voor een marathon? Misschien kan die persoon langzaam wat spieroefeningen gaan doen nadat het gips verwijderd is, maar tot die tijd kan er weinig.
Zo werkt het ook met mensen die vanwege een burn-out (of om andere onzichtbare* redenen) niet werken. Misschien willen ze wel, maar het kan niet. Misschien wil die persoon in het gips wel trainen voor de marathon, maar het gaat echt niet lukken. Er is hersteltijd nodig. Zo werkt het ook voor die persoon die niet werkt. Hoeveel hersteltijd er nodig is? Dat weet die persoon in het gips ook niet. Dat hangt namelijk van een heleboel factoren af. En of het ooit weer wordt zoals het was? Trek de vergelijking maar weer. Je weet het niet.
Na zo’n uitleg snappen mensen het meestal wel. En zoals ik al zei: als je het niet wilt snappen, heb je pech. Dan ga ik er geen energie meer in steken.
*Ik heb het in deze blog over onzichtbare redenen. Ik realiseer me dat er ook bij ‘zichtbare’ redenen wellicht soms vragen komen. Ik heb echter geen ervaring daarmee en schrijf daarom alleen over mijn eigen ervaringen.
Hoofdtaal 
Ik vind de vergelijking van trainen voor een marathon met een gebroken been heel treffend. Dan is het ineens compleet logisch dat zoiets niet kan. Wat betreft niet werken: het doet me ook een beetje denken aan thuisblijfmoeder zijn. Inmiddels werk ik fulltime vanuit huis als blogger maar toen ik fulltime voor mijn kinderen zorgde zeiden mensen: ‘Oh, dus je zit de hele dag thuis?’
LikeLike
Voor thuisblijfmoeders is er volgens mij ook veel onbegrip ja. Ik denk vaak: een dagje op kantoor is voor veel mensen denk ik rustiger dan een dag thuis met de kinderen. Dus zo rustig en ‘lekker’ is dat ook heus niet (altijd).
LikeLike
Dat soort vergelijkingen maak ik ook vaak. Het lastige is namelijk inderdaad dat mensen niet voor hun neus zien gebeuren wat jij hebt, en dus begrijpen ze het niet. Want als zij zich zo voelen, dan helpt X toch, dus waarom voor jou dan niet?
(Mompelt iets over een gebrekkige Theory of Mind, waardeloos inlevingsvermogen en een gebrek aan empathie).
LikeLike
Tja…en het aller’grappigste’ is nog: zodra mensen het wel voor hun neus zien gebeuren, snappen mensen dus opeens heel goed dat ik niet kan werken. Overkwam me met een arbeidsdeskundige. Gesprek waarin ik mijn vrolijke zelf ‘speelde’. Strak van de spanning, dus ik was uitermate grappig. Hij zag me nog wel van alles doen. En toen brak de paniek los en werd hem ineens alles duidelijk. De oplossing is uiteraard niet om dan dus altijd maar die paniek te laten zien, want ja, die komt niet op afroep. Iets met muurtjes, je kent het wel…
LikeLike
Hou maar op, zo herkenbaar. Toen dochter een sonde had en zoon net z’n ASS diagnose, was de zorg voor onze zoon het zwaarst. Maar iedereen vroeg naar dochter. Ik overwoog soms een stempel op zijn voorhoofd…
Overigens: een burn-out en een gebroken been is een prima vergelijking. Een diagnose die niet overgaat, zoals ASS, is meer een amputatie. Je kunt nooit hetzelfde als de rest, maar hebt aanpassingen nodig van buitenaf. Een rolstoel of een prikkelarme omgeving.
De ellende met onzichtbare dingen is dat je nooit zomaar begrip krijgt, maar dat altijd moet kweken. Dat kost extra energie en dat is nou juist zo’n probleem…
LikeLike
Mooie vergelijking, met die amputatie. ASS is inderdaad een blijvend iets. En hoewel je daar uiteraard niet altijd even veel ‘last’ van hebt, is het wel iets waar je altijd rekening mee moet houden.
Dat mensen dan vragen naar je dochter en niet naar je zoon, lijkt me heel frustrerend!
LikeLike
Mijn dochter is deels afgekeurd en heeft daarbij ADHD en momenteel een depressie en werkt daardoor maar 3 dagen in de week . Bij haar kun je aan de buitenkant ook niet zien wat er allemaal speelt en ze ziet er uit als een gezonde jonge vrouw van begin 30. Ook zij krijgt vaak negatieve reacties ook vanwege het feit dat ze aanvullende bijstand krijgt. Je kunt toch gewoon meer gaan werken dan ben je gelijk van de bijstand af. Zo jong en dan nu al maar een paar uur per week werken? Wel lekker zeker? Een paar uur werken en voor de rest je hand ophouden. Mam , ik word er soms zo moe van , mensen weten niet hoe zwaar het allemaal is en ik zou ook liever gewoon een hele week willen werken en niet afhankelijk zijn van een uitkering. Niet elke keer weer allerlei formulieren invullen alleen om op tijd je geld te krijgen. Niet elke euro moeten verantwoorden . Als moeder vind ik het elke keer weer heel heftig om haar te horen vertellen hoe mensen op haar reageren. Nee, het is niet fijn om beperkt te zijn in je doen en laten zeker als je dat overkomt en je er echt niet zelf voor gekozen hebt.
LikeLike
Ik vind die drie dagen in de week oprecht een topprestatie! Maar de reacties van ‘zo jong en dan lekker maar een paar uur werken’ ken ik ook en die zijn pijnlijk. Want inderdaad: liever werken dan al dat gedoe met instanties.
LikeLike
Mooi geschreven. Ik herken dit een klein beetje, vroeger was ik depressief en dan had ik soms dagen dat ik niet kón werken. Zag je ook niet aan me. De opmerkingen die je noemt klinken ook bekend. Vaak goed bedoeld, maar 9/10 keer slaan ze de plank mis. Iets met empathie willen geven maar verzanden in sympathie. Je bent in ieder geval niet de enige, Naomi, en gelukkig zijn er ook heel veel mensen die je begrijpen 🙂 Neem vooral alle tijd die je nodig hebt om je weer beter te voelen.
LikeGeliked door 1 persoon
En eigenlijk is het enige dat belangrijk is dat jij weet hoe het zit, er zullen altijd mensen zijn die het niet snappen na een summiere uitleg ( meer is niet nodig bij vage bekenden) maar dat is jouw probleem niet.
LikeLike
Klopt helemaal. Het wordt pas een probleem bij mensen die me beter kennen en het niet (willen) snappen.
LikeLike
Mensen denken niet na, ze denken echt dat werk het summum is maar vergeten dat ook maar een beetje werk een belasting wordt waar iemand van bij moet komen langer dan het hele werk.
LikeLike
Daarmee sla je de spijker op z’n kop.
LikeLike
Ja, het is een dingetje.
Dat zeg ik meestal als ik het helemaal met je eens ben, met iets eens ben, het begrijp en er verder niets aan toe te voegen heb 🙂
LikeLike
Ik snap het dingetje;).
LikeLike
Helaas hebben mensen inderdaad vaak snel hun oordeel klaar. Zonder dat ze weten wat er echt speelt.
Toen ik zelf nog in de ziektewet zat vond ik het vooral ook lastig om nieuwe mensen te leren kennen omdat ik dan altijd weer moest gaan uitleggen waarom ik niet werkte.
LikeLike
Ja, dat vind ik ook héél lastig. Of dat je dan bij de tandarts komt o.i.d. en dat ze vragen hoe het op je werk gaat. Error…
LikeGeliked door 1 persoon