Naar aanleiding van mijn blog over de zin ‘Je hebt een keuze’ bedacht ik nog iets dat daar voor mij helemaal bij past. Dat kwam ook een beetje door een aantal reacties. Ik herkende namelijk wat ik daarin las. Ik herinnerde me dat ik ooit tegen mijn psycholoog zei dat ik geen keuze had, maar dat hij uitlegde dat ik die misschien wél had. Alleen niet de keuze die ik dacht. Deze blog gaat over keuzes, het wel of niet hebben van een keuze en kleine stapjes.
“Ja, dan heb ik zeker weer een keuze?!”
Mijn psycholoog weet dat ik ‘flip’ als hij dingen roept over het hebben van een keuze. Toch heb ik die uiteraard soms wel en inmiddels maak ik er zelf ook regelmatig grappen over. Soms zijn die ook echt als grap bedoeld, maar soms heeft een grap een serieuze ondertoon. Toen er nogal wat speelde met een ggz-instelling waar ze twijfelden aan mijn autisme, kwam het hebben van een keuze regelmatig naar voren. Ik had natuurlijk een keuze. Ik kon verder met die instelling of ik kon stoppen bij hen. Simpel toch? Zo simpel was het voor mij niet en het voelde voor mij ook niet als een keuze. Ik had het gevoel dat ik in behandeling moest, omdat ik die zo hard nodig had. Dat voelde niet als een vrije keuze.
Als ik gefrustreerd raak, roep ik het soms ook ineens: “Ja, dan heb ik zeker weer een keuze!?” Laten we even een fictief voorbeeld nemen. Eén die niet zo in een therapiesessie naar voren is gekomen, maar waarbij ik deze uitroep zou kunnen doen: wel of niet naar een verjaardag met veel mensen gaan.
Dat klinkt simpel toch? Je gaat wel of je gaat niet. Keuze. Klaar.
Maar voor mij is het niet zo simpel.
Als de stap te groot is
Bij een verjaardag vind ik een huis vol mensen soms nogal overweldigend. Het ligt er uiteraard aan wie die mensen zijn. Ken ik die goed of zijn het vage bekenden? De keuze lijkt simpel: je gaat wel of je gaat niet. Maar voor mij voelt dat anders. Soms wil ik heus wel, maar zie ik het simpelweg niet zitten om te gaan. Dan ben ik bang voor overprikkeling of ik voel me niet op mijn gemak bij de vage bekenden die er ook zullen zijn en durf daarom niet. Is het dan mijn keuze om niet te gaan? Ik zie dat anders. Oké, ik snap heus wel dat je het een keuze kunt noemen, maar ik zie het als noodzaak om dan niet te gaan.
Ik leerde van mijn psycholoog dat bij sommige keuzes de stap te groot kan zijn.
Wel of niet naar een verjaardag is best een groot verschil.
Daar zit nog van alles tussen:
– even een half uurtje naar die verjaardag;
– een andere keer in m’n eentje naar die verjaardag;
– jarige laten weten dat ik het spannend vind;
– enz.
Nu is dit een vrij simpel voorbeeld, maar dit geldt ook in het groot.
Bij sommige keuzes kan de stap te groot zijn, bijvoorbeeld als het aankomt op wel of niet werken.
Ik leerde in therapie: Als het voelt alsof ik geen keuze heb, is de stap die ik moet zetten te groot.
Dat hielp mij heel erg.
Ik houd er nog steeds niet van als mensen altijd maar zeggen dat je een keuze hebt.
Ik blijf bij wat ik in de eerdere blog schreef: je kunt ziek zijn en daardoor niets meer te kiezen hebben.
Het roepen dat je altijd een keuze hebt, voelt voor mij alsof je het leven heel maakbaar maakt en dat is het niet. Natuurlijk kun je zeggen dat je kunt kiezen hoe je omgaat met dingen die je ‘overkomen’. Maar ook daarvan geldt: als je depressief bent, kun je er niet even voor kiezen om toch maar weer je schouders eronder te zetten.
Maar ik probeer nu wel te bedenken dat ik bij ‘keuzes’ de stap kleiner moet maken.
En toch…
Bij het schrijven van deze blog merkte ik dat ik ermee bleef ‘worstelen’. Ik vind namelijk echt dat je dingen vaak makkelijker kunt maken door stapjes kleiner te maken. Dat maakt de keuze ook makkelijker. En toch blijf ik erbij: soms heb je geen keuze.
Als je verpletterd wordt door verdriet, depressie, vermoeidheid of wat dan ook, kun je soms niet meer kiezen. Daar blijf ik bij. Natuurlijk kun je zeggen: misschien is ‘het leven oppakken’ een te grote stap. Dan kan ‘uit bed gaan’ een kleinere stap zijn. En dat snap ik. Maar ik blijf erbij: zelfs dat kan een te grote stap zijn. Je zou misschien wel willen, maar het lukt je niet.
Dus uiteindelijk blijf ik toch bij de conclusie uit mijn vorige blog hierover: soms ben je ziek en heb je geen keuze.
Hoofdtaal 
Het verschil tussen een keuze hebben en er is voor je gekozen is er ook zo een. Men zegt dan dat jij een keuze hebt (gemaakt), maar ondertussen duwt iedereen je in de richting van een bepaalde optie. Ook dan heb je eigenlijk geen keuze, terwijl men doet/denkt dat dat wel zo is.
LikeLike
Ja, die is ook zo ‘fijn’. Vooral als je dan achteraf steeds krijgt: ‘Maar hier heb je zelf voor gekozen, dus…’
LikeLike
Het blijft óók een keuze om dan voor kleinere stappen te kiezen, prima toch als dat dan wel lukt.
LikeGeliked door 1 persoon
Als je je been breekt en je wilt gaan skieën, dan denk ik dat je inderdaad niet kunt skieën. Maar dat is geen keuze: dat is een feit. Een keuze is wel: ga ik dan mee om gezellig met mijn been gestrekt op een terrasje te gaan zitten? Of ben ik dan tot last? Of stel ik mijn skie-tripje uit tot ik weer stevig op de latten kan staan? (Ik ski niet, ik hou er niet van, maar ik denk dat dit een sterk voorbeeld is.)
Ik ga uit van het principe: er zijn ALTIJD opties. OOK als je depressief bent. Je moet de opties alleen wel kunnen (en willen …) zien. En natuurlijk bepaalt iedere individu dat zelf. En ja, dan zullen mensen ook een stilzwijgend oordeel kunnen hebben, waar je dan wel of niet mee wil leven. Maar dat is een gevolg van de keuze voor een bepaalde optie.
Kleine stapjes is een goede manier om opties voor jezelf te maken. Niks in het leven is zwart/wit. Alles of niets. Ja of nee. Je kunt het jezelf aanleren om die opties te zien of te maken. Stap af van het woord keuze en ga voor wat zijn de opties? Dan prent je jezelf al in dat er meerdere mogelijkheden zijn. Je beperkt jezelf dan niet.
Soms moet je een beetje creatief om je eigen obstakels heen plannen. Hoe meer je dat doet, hoe makkelijker het wordt, echt waar 🙂
LikeLike
Ik snap je. En toch… In het diepst van een depressie zijn er soms geen opties. Maar zo zie ik het. Die komen dan wel weer, maar soms zijn ze er even niet.
LikeGeliked door 1 persoon
Ik denk dat ze er wel zijn, objectief gezien. Maar dat door een depressie andere opties wat minder aantrekkelijk of zichtbaar zijn, of zelfs dat ze onmogelijk lijken. Maar ze zijn er wel degelijk. De depressie probeert iemand dan aan te praten dat dat niet zo is. Maar er zijn echt altijd opties. Echt. Je leert ze zien.
LikeGeliked door 1 persoon
Ik vind keuzes soms net zoals zwanger zijn: je kunt niet een beetje doen. Als ik naar een feestje moet, dan helpt het niet al ik kies om maar even te gaan. Ik heb er net zo veel last van als wanneer ik de hele tijd zou blijven. Net zoals je niet een beetje zwanger kunt zijn.
LikeGeliked door 1 persoon
Ja eens!
Absoluut.
LikeGeliked door 1 persoon
Ik moet altijd aan dat raadsel denken: “Als je er 3 hebt, heb je er eigenlijk 4. Als je er 2 hebt, heb je er eigenlijk 3. Maar als je er maar 1 hebt, dan heb je er eigenlijk geen. Wat is het?”
Nou, een keuze dus. Je kiest bijvoorbeeld niet altijd voor wat je overkomt. Al hebben wij mensen vaak wel het geluk dat we “kiezen” hoe we daarop reageren. Al is dat natuurlijk ook weer per persoon anders, want de één is vrijer in zijn hoofd dan de ander. Alles met nuance, dus.
LikeGeliked door 1 persoon
Helemaal eens!
LikeGeliked door 1 persoon