Autisme en gevoel: het afgesloten kamertje

“Ik voel niet; ik denk,” zeg ik regelmatig. Dat klinkt vrij autistisch en is ook het beeld dat veel mensen hebben bij autisten: mensen zonder gevoel. Zo werkt het echter niet. Ik zeg wel dat ik niet voel, maar ik voel wel. Ik kan het alleen niet onder woorden brengen. Een blog over autisme en mijn afgesloten kamertje met gevoel.

Denken, denken en nog meer denken

Als ik ergens goed in ben, is het wel in denken. Ik kan eindeloos nadenken over dingen en vooral dingen voor- en achteraf overdenken, voorbereiden, herhalen, enz. Dat is nogal vermoeiend, maar doe ik om op alles voorbereid te zijn. Laten we zeggen dat het een onderdeel is van (mijn) autisme.
Als ik een week met veel afspraken voor me heb liggen, word ik een paar dagen van tevoren heel druk in mijn hoofd. Daar merk je aan de buitenkant weinig van, maar intern borrelt er dan van alles. Ik ben al die afspraken in mijn hoofd aan het voorbereiden en aan het bedenken hoe ik bepaalde afspraken aan ga pakken. Als de afspraken achter de rug zijn, herhaal ik ze in mijn hoofd nog een keer of tig, want heb ik het wel goed gedaan en had ik niet…?

Hulpverleners willen gevoel

Nu ik al een aantal jaren meeloop in hulpverlenersland, weet ik dat de meeste hulverleners liever iets over gevoel dan over gedachten willen horen. Maar vraag mij naar gevoel en mijn antwoord begint meestal met: “Ik denk dat…” Zie je het probleem? Gedachten zijn geen gevoelens. Toch is dat voor mij ongeveer hetzelfde. Ik probeer met mijn verstand mijn gevoelens te duiden, dus als iemand vraagt naar gevoel, vind ik het heel logisch om iets te roepen over mijn gedachten.

Maar heb ik dan geen gevoel?

Kolkende gevoelens

Mijn probleem is niet dat ik geen gevoel zou hebben. Ik heb juist heel veel gevoel. Het probleem is alleen dat ik dat gevoel moeilijk kan duiden en nóg moeilijker onder woorden kan brengen. Daarom lijkt het voor de buitenwereld misschien alsof ik geen gevoelens heb, maar die heb ik wel degelijk.
In mij kolken allerlei gevoelens. Het zijn er zoveel dat ik me er vaak geen raad mee weet en dan maar ga denken om iets van lijn in die gevoelens te zien.

Ik trek me vaak terug als ik mijn gevoel even niet meer kan duiden. Dan word ik stil, vermijd ik sociale contacten en blokkeer ik. Of ik word, als ik wél sociale contacten heb, naar de buitenwereld toe juist heel erg druk. Meestal is dat een teken dat mijn hoofd kolkt van allerlei gevoelens en daar dan weer bij horende gedachten.

Het afgesloten kamertje met gevoelens

Meestal weet ik niet wat ik met al die gevoelens moet. Sterker nog: meestal ben ik me er niet eens van bewust dat ik iets voel, maar denk ik dat ik overloop van allerlei gedachten.
Ik kan die gedachten dan soms nog wel onder woorden brengen, maar de gevoelens niet.
In een therapiesessie helpen hulpverleners me dan om weer rustiger te worden en dán komt er toch vaak wel gevoel. Hoe dat gevoel dan komt? Eigenlijk altijd op één manier: in tranen.
En dan roep ik heel hard: “Nou, waarom ga ik dan huilen? Dat slaat weer nergens op. Er is helemaal niks aan de hand!”
Eén van mijn hulpverleners zei toen ooit: “Maar er is toch juist heel veel aan de hand?” Hm, goed punt. Alleen als er te veel aan de hand is, blokkeer ik en dan voel ik het dus niet meer. Of eigenlijk wel, maar ik kan er niet mee omgaan.

Ik leerde daarom: ik heb wel gevoel, maar het zit in een afgesloten kamertje in mijn hoofd en dát maakt gevoelens voor mij (en veel anderen) zo ingewikkeld.