Zo, even lekker een cliché vandaag. Mensen met autisme kijken je toch nooit aan? Nee? Geen idee. In mijn geval is het zo dat ik je wél aankijk. Maar ja, dat schijnt dan voor sommige mensen ook weer een probleem te zijn. Hoe zit het dan? Moet ik je nu wel of niet aankijken?
Als je tegen mensen praat…
Ik ben opgevoed met de les dat je mensen aankijkt als je tegen ze praat. Niets mis mee, vind ik. Ik kan me niet herinneren dat ik er ooit ‘straf’ voor zou hebben gekregen als ik het niet deed, maar het was een regel. Dat was netjes, zo hoorde het en dus deed ik dat.
In de hulpverlening merkte ik al heel snel dat ik het lastig vond. Juist als ik moeilijke dingen bespreek, kijk ik liever ergens anders naar dan in de ogen van degene tegenover of naast me. Meestal kies ik een vast punt. In de ene kamer is dat het snoer van de computer, in de volgende het spinnenweb dat er al maanden hangt en zo kan ik nog wel even doorgaan.
Als je je hulpverlener niet aankijkt
Ik weet van mijn eerste psycholoog nog precies wat het punt was waar ik altijd naar keek. Als hij me uit de wachtkamer kwam halen, schudden we elkaar de hand en keek ik hem aan. Gedurende het gesprek deed ik dat ook nog wel een paar keer (vooral als ik dacht: denk je nou dat ik gek ben of hoe zit het?), maar verder was de poot van de bureaustoel mijn vaste punt. Uren heb ik naar de vloer en naar die poot zitten kijken. Die psycholoog maakte er nooit een probleem van. Hij benoemde het niet en vroeg me ook niet om hem aan te kijken. Hij accepteerde het.
“Je kijkt me ook niet aan!”
Later kreeg ik EMDR en raakte ik een keer totaal in paniek. Ik was overstuur, huilde tranen met tuiten, schaamde me en had geen idee meer wat ik moest doen. In zo’n geval kijk ik mensen echt niet meer aan. Op het moment dat ik in de fase snot-tranen-snikken-ellende ben, is aankijken er voor mij niet meer bij. De hulpverlener had echter het gevoel dat ik boos op haar was en dat ik het op haar gemunt had. Dat had ik niet. Ik kon mezelf echt niet meer duidelijk uitleggen en dus vroeg ik haar om mijn huisarts te bellen, omdat ik dacht dat die het wel uit kon leggen. “Is dit een vraag?” Ik beaamde dat. “Maar je kijkt me ook niet aan. Dat vind ik vervelend.” Oké, serieus? “Nee, ik ben compleet over de zeik, natuurlijk kijk ik je niet aan!” gooide ik er nog uit. Maar het deed voor mij wel de deur dicht. En nee, ik had de diagnose autisme toen nog niet, maar autisme of niet, volgens mij vindt niemand het leuk om in zo’n positie iemand aan te moeten kijken.
“Je kijkt me wel gewoon aan…”
In januari ontmoette ik weer een nieuwe hulpverlener. Hij wist van mijn diagnose autisme, al was dat niet (hoofdzakelijk) waarvoor ik bij hem kwam. Hij zou me gaan helpen om van mijn hypochondrie af te komen. We hadden het over autisme. Zo’n eerste gesprek vind ik redelijk oké, want ach, dat gaat nog niet zo diep en ik ben netjes opgevoed, dus ik keek hem regelmatig aan. “Je kijkt me wel gewoon aan…” concludeerde de hulpverlener dan ook. Eh, ja. Wat willen ze dan? Moet ik nou wél of niet mensen aankijken?
Zo kan het ook
Het kan ook anders. Mijn huidige psycholoog, die ik al langer ken, en mijn huisarts hoorden ook van mijn diagnose. Beiden hadden al heel vaak gesprekken met mij gevoerd waarbij ik hen niet had aangekeken. Zeker, bij de begroeting keek ik hen aan, maar eenmaal ‘in mijn verhaal’ had ik alle hoeken van de behandelkamer wel ongeveer gezien. Beiden benoemden het gewoon. We konden het erover hebben. Ja, ik kijk mensen aan. Soms geen probleem. Maar als het niet hoeft, liever niet. Zéker niet als ik spannende dingen vertel. Ik heb namelijk géén idee wat die blik of gezichtsuitdrukking van de ander betekent, maar bij de begroeting of het afscheid iemand aankijken, of tijdens een grapje of eenvoudig gesprek, vind ik prima.
En nee, ik ben niet de norm. Zeker niet en gelukkig maar. Wat ik maar wil zeggen: sommige autisten kijken je wel aan en sommige niet. Dat kan allerlei redenen hebben. Zullen we dat gewoon zo laten en er niet over oordelen? Er eerlijk over in gesprek gaan kan natuurlijk altijd. Lekker trouwens hè, zo’n blog. Ik kan van alles vertellen zonder dat ik iemand aan hoef te kijken;).
Hoofdtaal 
Heel herkenbaar! Vooral bij serieuze gesprekken ontwijk ik oogcontact het liefst. Sowieso kijk ik vaak tussen iemand z’n ogen, aangezien je niet in beide tegelijk kan kijken. En dan wordt het zo’n ongemakkelijke ‘kijk je in het linker- of rechteroog’ situatie, of zo, haha.
LikeLike
Ja, haha, welk oog ga je bekijken. Ook zoiets. Ik heb een poosje samengewerkt met iemand met twee verschillende kleuren ogen. Toen vond ik het nóg ingewikkelder🙈.
LikeLike
Interessant om te lezen! Ik heb geen autisme, maar ik merk dat ik het in sommige gevallen wel fijner vind om iemand niet aan te kijken omdat ik me dan beter kan concentreren op een lastige boodschap ofzo.
LikeLike
Ja, en daar is volgens mij niks mis mee.
LikeLike
Eerlijk gezegd heb ik het ook vaak wel lastig om echt oogcontact te maken als ik iets vertel. Ik word me dan altijd heel bewust van mezelf en krijg een rood hoofd wat ik dan extra lastig vind omdat daar helemaal geen reden toe is.
LikeLike
Ik denk dat heel veel mensen dit lastig vinden; zeker als het ‘spannende’ gesprekken zijn. Volgens mij niets mis mee.
LikeLike
Mijn hulpverlening besteed er gewoon geen aandacht aan. Ze zien het vast wel, maar ze benoemen het niet. Op die manier heb ik de ruimte om te bespreken wat er wél toe doet (en dat is niet ‘oogcontact maken’ 😉 ).
LikeLike
Nee, bij mij was er tot de diagnose ook niet echt aandacht aan besteed, maar toen er autisme uit de onderzoeken kwam, was het wel even onderwerp van gesprek. Alleen dan op een ‘normale’ manier… En inderdaad, wat mij betreft doet het er niet toe, maar er zijn blijkbaar mensen die er anders over denken.
LikeLike
O, dus nu het een naam heeft is het een probleem? Dat is de omgekeerde wereld!
LikeLike
Nee, bij huisarts en vaste psycholoog was het geen probleem. Alleen een constatering;).
LikeGeliked door 1 persoon
Mensen denken altijd dat ik ze niet aankijk.
Maar dat doe ik wel, alleen kijk ik naar de mond, (liplezen).
Dus ik kijk nooit naar de ogen, en als ik dat wel probeer…..verlegen, doodmoe en heel onzeker.
Probeer het eens 🙂
LikeLike
Dat kan ook nog ja, liplezen. Voor jou noodzakelijk kwaad, kan voor mij een truc zijn;).
LikeLike
Eigenlijk wéét ik niet eens of ik mensen aankijk onder het praten, je ik kijk wel in hun richting volgens mij , zie hun haar en hun kleding enzo, maar écht constant in de ogen kijken is dood vermoeiend hoor.
LikeLike
Ja, dat doet volgens mij niemand…
LikeLike
Dat is héél inspannend!
LikeGeliked door 1 persoon
Dat niet aankijken dat wordt door veel mensen gezien als niet eerlijk zijn. Ik merk het wel als mensen het niet doen maar als je de hele houding bekijkt weet je dat het ergens vandaan komt. Ik weet dat ik ook naar de mond kijk dingetje va vroeger toen ik oorontstekingen had en niet alles goed kon volgen. Maar iemands blik ontwijken bij een belangrijk iets (zoals voorstellen) dat valt me altijd op.
LikeLike
Het valt mij ook op, maar ik zoek er over het algemeen niets achter.
LikeLike
Mijn zoon met de diagnose ASS kreeg destijds de tip om te kijken haar het plekje boven de neus tussen de ogen van iemand. Dan zou het lijken alsof hij iemand aankeek, zonder dat het voor hem lastig was. Ik moet daar nog regelmatig aan denken.
LikeLike
Die hoor ik meer, maar ik vind dat zelf ook ingewikkeld. Bij spannende gesprekken heb ik liever de vloer, de tafel of de muur in zicht;).
LikeLike
Ik kijk ook liever niet naar de persoon… allee het is te zien wie het is, maar ik voel me vaak onwennig bij oogcontact.
LikeGeliked door 1 persoon